BJSM Normal electrocardiographic Findings: recognizing physiological adaptations in athletes Jonathan A Drezner, Peter Fischbach,1,2 Mathew G Wilson,9 Corrado,16 John P DiFiori,17 Victor Froelicher,3 Michael John Ackerman,10 Kimberly G Harmon,1 Joseph Marek,4 Jeffrey Anderson,11 Hein Heidbuchel,18 Antonio Pelliccia,5 Euan Ashley,3 David S Owens,6 Jordan M Prutkin,6 Chad A Asplund,12 Stephen Paul,19 Aaron L Baggish,13 Jack C Salerno,20 Christian M Schmied,7 Mats Börjesson,14 Ricardo Stein,21 Sanjay Sharma,8 Bryan C Cannon,15 Victoria L Vetter22 Domenico Het ECG bij sporters: wat is normaal? Nicole M Panhuyzen-Goedkoop Het ECG van een sporter is een eenvoudig en goedkoop uit te voeren onderzoek om aangeboren en erfelijke hartziekten bij jonge sporters te kunnen identificeren, en vormt een hoeksteen bij pre-participatie screening (PPS) volgens het Lausanne protocol.1-6 In het maartnummer van Sport & Geneeskunde is een begin gemaakt met het publiceren van een viertal zeer interessante artikelen over het ECG bij sporters, die door BJSM recent werd uitgegeven.7-12 In dit meinummer van Sport & Geneeskunde volgt deel II van deze “cursus”: Normale ECG bevindingen bij de sporter.10 Het hart van een sporter ondergaat fysiologische adaptatie om de sportdiscipline op het individueel hoogst haalbare niveau te kunnen uitoefenen. Deze fysiologische adaptatie is afhankelijk van leeftijd, geslacht, ras, lichaamssamenstelling (BMI), sportdiscipline en niveau, en gebruik van stimulerende stoffen.13,14 Fysiologische cardiale adaptatie uit zich in elektrische en morfologische adaptatie. De elektrische veranderingen zijn bij ongeveer 60% van de sporters waarneembaar op het ECG.9,10 Morfologische adaptatie is zichtbaar met beeldvormend onderzoek zoals het echocardiogram. Fysiologische cardiale adaptatie wordt ook wel beschreven als benigne “cardiac remodelling”. Fysiologische adaptatie is training gerelateerd en kan verdwijnen na aftrainen. Electrocardiografische veranderingen bij een sporter zijn een uiting van een verhoogde parasympaticus-sympaticus balans (aanpassingen van het autonome zenuwstelsel), veranderingen van automaticiteit, en van dilatatie en/of hypertrofie van cardiale caviteiten (structurele veranderingen). Deze ECG veranderingen kunnen ondermeer cardiomyopathie en ischaemische hartziekte nabootsen. Het ECG van het donkere ras toont veelal overeenkomst met het hart van iemand met een hypertrofische cardiomyopathie.13-15 Om veel en onnodige aanvullende cardiale diagnostiek te vermijden is het van belang om training gerelateerde ECG veranderingen goed te kunnen onderscheiden van pathologische ECG verandering. Heel veel lees- en leerplezier met deel II, wederom onmisbaar voor uw praktijk. Referenties 1 Panhuyzen-Goedkoop NM, Pluim BM, Senden PJ, Hoogsteen J, Bennekers H, Inklaar H, et al. Preventie van plotse dood in de sport bij jonge atleten in Nederland. Geneesk & Sport 2005;38;107-112 2 Panhuyzen-Goedkoop NM, Hoogsteen J. Preparticipation cardiovascular screening in young athletes in the Netherlands. Neth Heart J 2005;13:335-7 3 Corrado D, Pelliccia A, Björnstad HH, Vanhees L, Biffi A, Borjesson M, Panhuyzen-Goedkoop N, et al. Cardiovascular preparticipation screening of young competitive athletes for prevention of sudden death: proposal for a common European protocol: consensus statement of the Study Group of Sport Cardiology of the Working Group of Myocardial and Pericardial Diseases of the European Society of Cardiology. Eur Heart J 2005;26:516-24 4 Panhuyzen-Goedkoop NM. Preparticipation cardiovascular screening in young athletes. Br J Sports Med 2009;43:629-30 5 Ljungqvist A, Jenoure P, Engebretsen L, Alonso JM, Bahr R, Clough A, et al. The International Olympic Committee (IOC) Consensus Statement on periodic health evaluation of elite athletes March 2009. Br J Sports Med 2009;43:631-43 24 Sport & Geneeskunde | mei 2013 | nummer 2 Pagina 23

Pagina 25

Heeft u een lesmateriaal, noviafacts of e-spaarprogramma? Gebruik Online Touch: onderwijs catalogus van papier naar online converteren.

Sport & Geneeskunde nummer 2 | Mei 2013 Lees publicatie 21Home