compensatoir intensiever gebruikt wordt, hetgeen resulteert in hypertrofie.1 Niet alleen de n. ischiadicus maar ook andere structuren die door het foramen ischiadicum majus in het bekken lopen, kunnen compressie ondervinden van de m. piriformis: zoals de n. pudendus29 of n. gluteus superior.33 Voorts bestaat er een uitgebreide differentiaaldiagnose. Hoger gelegen compressie van de zenuwwortel dient allereerst te worden uitgesloten. Daarnaast kan compressie van de n. ischiadicus door een andere spier (m. obturatorius internus of mm. gemelli) de oorzaak zijn;34 nen klachten ontstaan door zenuwcompressie door andere structuren in het kleine bekken; gynaecologisch, intestinaal, aneurysmata of varices. Tot slot kan frequente langdurige directe compressie van buitenaf tot gelijke symptomen leiden: bijvoorbeeld zitten op harde oppervlakken of compressie door een portemonnee (zie tabel 1).26 Kliniek Anamnese Het typische klachtenpatroon bestaat uit pijn ter plaatse van het SI-gewricht en diep in de bil over het verloop van de m. piriformis vaak uitstralend naar de dorsale zijde van het bovenbeen en soms tot aan de laterale zijde van het onderbeen (zie figuur 3).26,44 van de m. piriformis, bij bukken, tillen, duursport en springsport.7,24-26,45,46 door langdurig zitten.20,23,45,46 Tevens kan deze pijn ontstaan en of verergeren Daarnaast kan, door de nauwe relatie van de m. piriformis met de structuren in het kleine bekken defecatie pijnlijk zijn en kunnen patiënten klagen over dyspareunie.19,27,46 Vermeld dient te worden dat in sommige gevallen de pijn in rust niet dominant aanwezig is.7,24-26,45,46 Lichamelijk onderzoek Hoewel er geen pathognomonische test is om PS te diagnosticeren, zijn er wel een aantal bevindingen die de clinicus steun kunnen geven in het stellen van de diagnose. Diepe palpatie van de m. piriformis ter plaatse van het foramen ischiadicum majus waar de m. piriformis de n. ischiadicus kruist is pijnlijker aan de aangedane dan aan de niet aangedane zijde (geschat op 80-100% van de cases).44 In rugligging, kan de patiënt de neiging hebben om het aangedane been iets geflecteerd en geëxoroteerd te houden. Hiermee wordt de piriformis enigszins ontspannen (het positieve piriformis teken).23,25 Ischialgie als gevolg van PS kan door middel van verschillende testen opgewekt worden. Deze testen hebben ten doel de tonus in de m. piriformis te beïnvloeden, waardoor de druk op de n. ischiadicus verandert. Dit kan geschieden door passieve rektesten en door spiercontractie tegen weerstand. Zo zijn er twee passieve rektesten beschreven: de Freiberg test (fig 4A): passieve endorotatie van het heupgewricht in neutrale positie47 en de FADIR Tevens kun(Flexion ADduction and Internal Rotation)- test (fig 4D): passief uitgevoerde flexie, adductie en endorotatie bij een patiënt in rug of zijligging op de gezonde zijde.48 Testen waarbij de lokale Deze pijn ontstaat vaak bij intensieve belasting pijn die vaak uitstraalt naar het been kan worden opgewekt door spiercontractie tegen weerstand zijn de Pace test (fig 4C): reproductie van de ischialgie bij abductie van de heup tegen weerstand vanuit 90 graden heupflexie, bijvoorbeeld in zittende positie19 en een door Beatty beschreven test (fig 4B) waarbij de patiënt op de zijde ligt met de aangedane zijde boven. Vervolgens wordt gevraagd de heup te flecteren en het been tegen de zwaartekracht of tegen de hand van de onderzoeker op te heffen.21 Figuur 3: Karakteristieke locatie van de bilpijn. Tevens is het gebied op de laterale zijde van het onderbeen gemarkeerd waarnaar de uitstraling plaats kan vinden.26 Figuur 4: A: Freiberg test; B: Beatty test; C: Pace test; D: FADIR test. nummer 4 | september 2013 | Sport & Geneeskunde 19 Pagina 18
Pagina 20Interactieve digi-relatiemagazine, deze archief of gebruiksaanwijzing is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het van pdf naar online converteren van online studiegidsen.
Sport & Geneeskunde nummer 4 | September 2013 Lees publicatie 25Home