Fysiologie ‘Pacing’ in de schaatssport Hoe bepaalt een atleet wanneer en hoe hij/zij zijn energie inzet, en is dit bij het schaatsen een extra complexe opgave? Door: F. Hettinga, M. Konings, B. Smits al verschenen.1 Samenvatting Het schaatsen is door de interessante combinatie van het belang van houding, coördinatie en biomechanica en de daarmee samenhangende fysiologische responsen wetenschappelijk gezien een erg interessante sport. Recentere studies richten zich er dan ook vooral op deze samenhang te begrijpen. Het kiezen van een adequate wedstrijdstrategie in het schaatsen lijkt hierdoor wat complexer te zijn dan in andere sporten zoals fietsen. Met het verschijnen van drie recente overzichtsartikelen en een boek over de onderliggende mechanismen van pacing zien we dat het een actueel en hot topic is, en dat recent de pijlen vanuit de wetenschap gericht staan op het begrijpen van dit complexe proces: hoe bepaalt een atleet wanneer en hoe hij/zij zijn energie inzet, en is dit bij het schaatsen een extra complexe opgave? Het belang en het unieke karakter van de karakteristieke schaatshouding werd toen al opgemerkt, en het schaatsen werd zelfs gekoppeld aan mogelijke veranderingen in anthropometrie: het krijgen van kleinere armen (doordat ze nutteloos op de rug liggen) en lange platte voeten (door het strak aantrekken van de veters van de schaatsen). Na dit eerste schaatsartikel is het een tijdje stil geweest in het schaatsonderzoek, om in de laatste decennia van de vorige Introductie Met de zachte winter dit jaar is het helaas voor de echte schaatsliefhebber nog niet mogelijk geweest erop uit te trekken. Het was niet koud genoeg om op natuurijs, bewapend met (bivak)muts, warme handschoenen en eventueel een touw en priemset de meren en rivieren rond te toeren door prachtige winterse landschappen, en te schaatsen op plekken waar je te voet nooit zult komen. Maar gelukkig is er dan ook nog de wedstrijdsport schaatsen, in mooie overdekte hallen waar altijd ijs ligt, en de Olympische Spelen in Sochi voor de deur. Als de televisie zendtijd vergelijkbaar is met Vancouver 2010 zal het schaatspubliek (in 2010 gemiddeld 2,5 miljoen kijkers) kunnen genieten van bijna 200 uur olympisch schaatsen. Voorafgaand hieraan kan een bijdrage over de mooie Nederlandse wintersport schaatsen in deze editie niet ontbreken. Want ook de (sport)wetenschap heeft zich door de jaren heen geïnteresseerd voor de intrigerende sport schaatsen. Natuurlijk vanuit oranjegekleurde hoek, maar ook o.a. Canada, Amerika en Engeland (shorttrack) deden hun duit in het zakje. Het eerste wetenschappelijke artikel (bekend bij de auteurs) over schaatsen is al in 1898 26 Sport & Geneeskunde | februari 2014 | nummer 1 eeuw weer op te bloeien met Nederlands onderzoek geleid door Gerrit Jan van Ingen Schenau naar o.a. de vermogensbalans en de klapschaats2,3,4,5,6,7 , inmiddels niet meer weg te denken uit het langebaanschaatsen. Daarnaast is het schaatsen door de interessante combinatie van het belang van houding, coördinatie en biomechanica en de daarmee samenhangende fysiologische responsen wetenschappelijk gezien een erg interessante sport. Meer recente studies richten zich dan ook vooral op het begrijpen van deze samenhang.8,9,10 van een adequate wedstrijdstrategie in het schaatsen8 Uit één van deze studies bleek dat het kiezen hierdoor wat complexer lijkt te zijn dan in andere sporten zoals fietsen11 , en dat is dan ook waar het huidige overzichtsartikel zich op zal richten: hoe bepaalt een atleet wanneer en hoe hij/zij zijn energie inzet, en is dit bij het schaatsen een extra complexe opgave? ‘Pacing’ in het schaatsen In Nederland denken we bij het woord wedstrijdschaatsen meteen aan de langebaan. Sinds 1924 staat het schaatsen op de olympische agenda, en kunnen er maar liefst 12 me Pagina 25

Pagina 27

Voor verenigingsbladen, online clubbladen en club bladen zie het Online Touch beheersysteem systeem. Met de mogelijkheid voor een webwinkel in uw kranten.

Sport & Geneeskunde nummer 1 | Februari 2014 Lees publicatie 27Home