Cardiologie Commotio cordis Door: N.M. Panhuyzen-Goedkoop, J.L.R.M. Smeets Samenvatting Wanneer tijdens een ijshockeywedstrijd een speler door een puck op zijn borst wordt geraakt en overlijdt, wordt dit doorgaans veroorzaakt door een commotio cordis (CC). CC is een minder bekend potentieel fataal gevolg van stomp thoraxtrauma, en de tweede oorzaak van plotse dood in relatie tot sport. De kans op CC is groot bij jonge blanke mannen, contact- en balsporten, bij een ‘slag’ loodrecht boven de apexregio op de thorax met kleine ronde en/of harde voorwerpen. Bij CC treedt ventrikelfibrilleren op door microtraumata van de linkerkamerwand en het distale geleidingssysteem. Overleving na VF bij CC neemt de laatste jaren toe dankzij tijdige herkenning en snelle defibrillatie (overlevingskans <58%). Circa 70% hiervan herstelt en kan terugkeren op zijn wedstrijdniveau. In dit artikel wordt een kort overzicht gegeven van CC, zodat dit potentieel gevaarlijke probleem beter kan worden herkend in de acute fase. Introductie Tijdens een ijshockeywedstrijd viel één van de spelers op het ijs. Op het moment dat hij overeind kwam vuurde een medespeler een slap-shot op het doel. Hij stond precies in de lijn van het schot en de puck kwam tegen zijn borst. Binnen enkele seconden viel hij slap voorover met zijn gezicht op het ijs. Toegesnelde spelers en scheidsrechters konden geen hulp bieden, want zij begrepen niet wat er aan de hand was. Dit gold ook voor de later gearriveerde verzorgers. De getroffen speler overleed aan een acute circulatiestand ten gevolge van een stomp thoraxtrauma. Wat was er gebeurd? De puck kwam met een hoge snelheid op de borst van de speler, waardoor ventrikelfibrilleren (VF) ontstond, ondanks het dragen van een thoraxbeschermer. Deze levensbedreigende situatie werd niet herkend en defibrillatie werd niet gedaan. De gezonde ijshockeyer overleed aan de gevolgen van commotio cordis (CC). IJshockey is een dynamische teamsport waar lichamelijk contact tot op zekere hoogte reglementair is toegestaan. Om blessures te voorkomen behoren lichaamsbeschermers, zoals 32 Sport & Geneeskunde | februari 2014 | nummer 1 een miskende oorzaak van plotse dood na stomp thoraxtrauma bij o.a. ijshockey een helm en een thoraxbeschermer tot de basisuitrusting van een ijshockeyspeler. Blessures bij ijshockey kunnen ontstaan door incorrecte stick acties, (opzettelijke) botsingen tussen de spelers, botsingen met de ‘boarding’, en minder vaak door lichamelijk contact met de puck. Fatale incidenten ten gevolge van hoofdblessures en stomp thoraxtrauma zijn beschreven bij deze contactsport.1-4 CC is een niet goed herkende oorzaak van plotse dood (sudden cardiac death, SCD) bij sporters, waar nog steeds onvoldoende aandacht aan wordt besteed.1-3,5,6 In dit artikel wordt een kort overzicht gegeven over het ziektebeeld CC. Daartoe werd de zoekmachine PubMed geraadpleegd op “commotio cordis” en “athlete”. Definitie CC wordt veroorzaakt door een stomp niet-penetrerend thoraxtrauma, met maligne hartritmestoornissen, acute circulatiestilstand en SCD tot gevolg, zonder objectiveerbare schade of een onderliggende hartziekte.1,6-9 Contusio cordis wordt eveneens veroorzaakt door een stomp niet-penetrerend thoraxtrauma en heeft structurele hartafwijkingen tot gevolg, zoals een ruptuur van een hartklep, coronair arterie of het myocard.9 beschadigd.2 Bij contusio cordis is de thoraxwand vaak In dit artikel is een ‘slag’ op de thoraxwand hetzelfde als een ‘klap’ of ‘stoot’. Hier wordt het moment van geforceerd raken van de thoraxwand mee bedoeld, met een trauma tot gevolg. Pagina 31
Pagina 33Scoor meer met een online winkel in uw publicaties. Velen gingen u voor en publiceerden uitgaven online.
Sport & Geneeskunde nummer 1 | Februari 2014 Lees publicatie 27Home