leiden tot goede resultaten en lage reruptuurpercentages. • De dubbel bundel reconstructie is een moeilijkere en tijdrovendere ingreep dan enkel bundel reconstructie. • Het gebruik van synthetische grafts of ligament augmentatie is af te raden in verband met inferieure resultaten en nadelige complicerende factoren op lange termijn. • Er kan geen wetenschappelijk onderbouwde aanbeveling worden gegeven over de keuze van het type fixatie van de diverse grafts. 7. Conservatieve behandeling Of men nu kiest voor reconstructie of conservatieve benadering, in beide gevallen wordt aan bijna alle patiënten een fysiotherapeutisch oefenprogramma aangeboden. Dat is schijnbaar zo vanzelfsprekend dat er geen studies uitgevoerd zijn naar de meerwaarde van fysiotherapeutische begeleiding. Wel zijn er studies verricht naar de effecten van specifieke therapeutische onderdelen en studies naar effecten van gesuperviseerde training ten opzichte van training aan de hand van een opgesteld trainingsprogramma. Training onder supervisie lijkt effectiever dan training zonder begeleiding.39,40 Het is daarnaast aannemelijk dat opnemen van balans- en propriocepsis training in het conservatieve trainingsprogramma’s positief effect heeft op Joint Position Sense (JPS), spierkracht, ervaren kniefunctie, uitkomst van de functionele capaciteit en terugkeer naar volledige activiteit.41-43 al44 Risberg et beschrijven na reconstructie dat mensen die een programma hebben gevolgd waarin neuromusculaire training is opgenomen beter functioneren dan wanneer een programma met alleen krachttraining wordt gevolgd. Perry et al45 gesson et al46 en Tageven aan dat open en gesloten keten training even effectief is indien toegevoegd aan een standaard trainingsprogramma. Andersson47 en Wright48 beschrijven dat er weinig verschil is tussen trainen in open of gesloten keten. Te vroeg starten met open keten training in de eerste weken na reconstructie zou kunnen leiden tot een grotere anteroposterieure laxiteit49 in de knie. Studies naar bracegebruik Er zijn enkele studies verricht naar gebruik van braces in de conservatieve revalidatie.50-53 Er zijn echter geen aanwijzingen dat toevoegen van een brace positieve effecten sorteert op het herstel. Ook na kruisbandreconstructies wordt beleid waarbij standaard een brace wordt gebruikt niet ondersteund.47,54 Conclusies van de werkgroep • Het is sterk aan te bevelen sensomotore training (balans en propriocepsis) op te nemen in het revalidatieprogramma na een voorste kruisbandletsel. • Het heeft de voorkeur om in het revalidatieprogramma na een voorste kruisbandletsel zowel open als gesloten keten krachttraining op te nemen. • Het verdient aanbeveling om patiënten na een voorste kruisbandletsel onder begeleiding van een fysiotherapeut te revalideren door het doorlopen van een oefenprogramma dat training van meerdere grondmotorische vaardigheden bevat. • Er zijn geen aanwijzingen dat een brace een plaats moet hebben in de standaardbehandeling van een VKB-letsel. • Een brace kan eventueel worden overwogen bij patiënten met instabiliteit die niet in aanmerking (willen) komen voor operatie. 8. Wat is het optimale postoperatieve traject? Bracing Anderson et al47 concluderen dat een brace postoperatief geen invloed heeft op klinische uitkomst en ook het risico op intra-articulaire schade na reconstructie niet verkleint. Wright et al55 concluderen dat geen klinisch relevant verschil is gevonden met betrekking tot range of motion, pijn, stabiliteit, complicaties of recidiefletsels, en dat daarom de resultaten het gebruik van een brace na kruisbandreconstructie niet ondersteunen. Modaliteiten van fysiotherapie In de systematische review van Anderson47 wordt geconcludeerd dat krachttraining in gesloten keten betere resultaten lijkt te hebben dan in open keten, maar dat verder onderzoek nodig is, met name bij patiënten met een HT-graft. Wright48 adviseert vooralsnog gesloten krachttraining in de eerste zes weken wel in de post-operatieve oefentherapie op te nemen. Trees49 heeft in een Cochrane review RCT’s opgenomen die gesloten en open krachttraining vergeleken, er werd geen verschil gevonden op de primaire uitkomstmaten. Balans- en proprioceptieve training Risberg44 vergelijkt in een enkelblinde RCT bij 74 patiënten na voorste kruisbandreconstructie neuromusculaire training met krachttraining. Na zes maanden scoort de groep met neuromusculaire training hoger.In de RCT van Beynnon56 werden patiënten na een voorste kruisbandreconstnummer 2 | juni 2012 | Sport & Geneeskunde 31 Pagina 30

Pagina 32

Heeft u een onderwijscatalogus, publitas of digi-kranten? Gebruik Online Touch: clubblad bladerbaar maken.

Sport & Geneeskunde nummer 2 | Juni 2012 Lees publicatie 14Home