Figuur 1b: De directe omzetting van ATP in AMP levert behalve energie ook anorganisch pyrofosfaat (PPi) op. Overgenomen en aangepast met toestemming, originele afbeeldingen van prof. Gary Kaiser. Bron: http://faculty.ccbcmd.edu/biotutorials/energy/atp.html; 2001. Anorganisch pyrofosfaat kan vervolgens door fosfatasen (bijvoorbeeld alkalisch fosfatase) worden omgezet in anorganisch fosfaat (PO4 3-). Pyrofosfaat kan echter ook een andere reactie aangaan, waarbij het neerslaat als het onoplosbare calciumzout calciumpyrofosfaatdihydraat (formule: Ca2 P2O7 ·2H2 O). Dit gebeurt bij de aandoeningen die het radiologische beeld van chondrocalcinose veroorzaken.4 Het probleem bij CPPD is waarschijnlijk lokaal, op het niveau van chondrocyten, gelegen. Er zijn twee theorieën die dit idee ondersteunen. Ten eerste speelt vermoedelijk overactiviteit van de groep van nucleoside triphosphate pyrophosphohydrolase (NTPPPHase)-enzymen een rol. Deze enzymen – die zich bevinden op het oppervlak van de celmembraan van de chondrocyt – fungeren als katalysator van de in fi guur 1b beschreven reactie. Ze bevorderen door de hydrolyse van ATP het proces van pyrofosfaat-productie. Bij overactiviteit van de enzymen treedt dus overmatige pyrofosfaat-vorming op, wat na saturatie leidt tot de vorming van calciumpyrofosfaat-kristallen.10 Een tweede theorie richt zich op betrokkenheid van het bovengenoemde ANKH-gen. Het product van dit gen is een transmembraaneiwit waarvan in hoge mate expressie optreedt in chondrocyten. Dit eiwit dient als regulator van het transport van anorganische pyrofosfaten (PPi). Bij een verstoorde ANKH-acitiviteit kan pyrofosfaat zich extracellulair opstapelen met calciumpyrofosfaat-kristallen tot gevolg.11 Diagnostiek Bij het vermoeden op gewrichtsaandoeningen door calciumpyrofosfaat-kristallen zijn verschillende vormen van diagnostiek voorhanden. Grofweg zijn deze in te delen in synoviaal onderzoek en verschillende soorten van beeldvormend onderzoek. Synoviale bevindingen Het aantonen van calciumpyrofosfaat -kristallen in synoviale vloeistof wordt gezien als de ‘gouden standaard’ bij het diagnosticeren van een calciumpyrofosfaat-kristal geassocieerde artritis. De aanwezigheid van polymorfe, staafvormige, dubbelbrekende kristallen onder de microscoop in synoviale vloeistof is kenmerkend. De gewrichtsvloeistof moet binnen een dag na aspiratie geanalyseerd worden. De mate van aanwezigheid van kristallen in de synoviale vloeistof is in het algemeen gerelateerd aan de mate van klinische verschijnselen, maar discrepanties kunnen bestaan. Histologie (voor het aantonen van calciumpyrofosfaat-kristallen in synoviaal weefsel) wordt maar zelden gebruikt. Figuur 2: calciumpyrofosfaat-kristallen in synoviale vloeistof (fasecontrast-microscoop, vergroting 1000x). Bron: Zhang W, Doherty M, Bardin T, Barskova V, Guerne P-A, Jansen TL, et al. European League Against Rheumatism recommendations for calcium pyrophosphate deposition. Part I: terminology and diagnosis. Ann. Rheum. Dis. 2011;70:563-570.3 nummer 3 | augustus 2012 | Sport & Geneeskunde 27 Pagina 26

Pagina 28

Voor vaktijdschriften, online PDF-en en folders zie het Online Touch content management system systeem. Met de mogelijkheid voor een online shop in uw drukwerk.

Sport & Geneeskunde nummer 3 | Augustus 2012 Lees publicatie 15Home