Overzichtsartikel als een spierverlenging.17,18,23 Deze illusie van verlenging veroorzaakt corrigerende motorische acties die een indruk geven van de mate waarin het centrale zenuwstelsel gebruik maakt van deze proprioceptieve signalen. Als bijvoorbeeld de triceps surae worden gevibreerd, treed er een achterwaartse (corrigerende) verplaatsing van het lichaamszwaartepunt op als het centraal zenuwstelsel deze signalen als proprioceptieve input gebruikt voor houdingscontrole.24,25 Effecten van training op motorische prestaties Onderzoek heeft aangetoond dat er geen/slechts kleine signifi cante effecten van proprioceptieve balanstraining op sway van het lichaamszwaartepunt worden gevonden.4,26 Aan de andere kant worden er wel effecten gerapporteerd met betrekking tot spierreactietijden.25 Gezien het feit dat Revalidatieprogramma’s met ‘proprioceptie’ oefeningen zijn effectief in het verminderen van recidieven van enkelletsel beide uitkomstmaten (sway en reactietijd) niet alleen van proprioceptieve signalen afhankelijk zijn, is het niet terecht om deze resultaten zonder meer te koppelen aan verandering in perifere proprioceptieve signalen. Ashton-Miller et al. suggereerden dat een centraal motorisch leermechanisme de effecten van balanstraining op proprioceptieve uitkomstmaten kon verklaren.9 Bernier en Perrin rapporteerden ook veranderingen in bewegingsgevoel na een proprioceptief oefenprogramma, maar de effecten waren niet groter dan in de controlegroep zonder interventie.10 In een review van Hupperets et al. wordt tevens geconcludeerd dat de effecten op proprioceptieve uitkomstmaten gebaseerd kunnen zijn op een leereffect: als gevolg van een herhaalde meting hebben de proefpersonen de kans gehad om te oefenen waardoor het effect niet toe te schrijven is aan de interventie. Het mechanisme dat de positieve effecten van proprioceptieve training of recidiefkans verbeterd blijft hierbij onverklaard.27 Trainen we proprioceptie? Verschillende studies rapporteerden dat de effecten van vibratie van de triceps surae op een instabiele ondergrond kleiner waren dan op een stabiele ondergrond.28-30 gereren dat het effect van een instabiele ondergrond op de weging van proprioceptieve signalen verschilt per lichaamregio.28,30 Het gegeven dat vibratie van de rugspieren een grotere verplaatsing teweegbrengt op een instabiele ondergrond suggereert een trade-off relatie tussen enkel en lage rug. Een alternatieve verklaring zou zijn dat een instabiele ondergrond leidt tot een hogere elektromyografi sche activiteit van de kuitspieren,31 en daardoor een kleinere respons op vibratie van de kuitspieren. Fundamenteel onderzoek van Burke et al. heeft echter aangetoond dat een hogere spieractiviteit de gevoeligheid van spierspoeltjes voor vibratie doet toenemen,20 wat deze verklaring niet waarschijnlijk maakt. Het bewaren van de balans in voor het gewricht bedreigende situaties is een dynamische activiteit. Een verandering van positie is een statische reactie op vibratie, en geeft geen indruk van de mate waarin vibratie dynamische aspecten (i.e. beweging) van de balans beïnvloedt. Daarom hebben Kiers et al. tevens de snelheid van het lichaamszwaartepunt tijdens het staan op een stabiele en instabiele ondergrond als uitkomst genomen bij het beoordelen van de effecten van vibratie van de triceps surae en paraspinale musculatuur.30 Zij zagen een duidelijke afname van snelheidsverandering door vibratie op een instabiele ondergrond vergeleken met een stabiele ondergrond voor de triceps surae, en een tegengesteld effect bij vibratie van de paraspinale musculatuur. Dit duidt tevens op een verminderde weging van de proprioceptie van de enkelspieren op een instabiele ondergrond, en een toename van weging van de paraspinale musculatuur. Gezien bovenstaande bevindingen lijkt het onwaarschijnlijk dat het gebruik van instabiele ondergronden zoals een balance board of foam zou kunnen leiden tot een verbetering van de proprioceptie van de enkel: er zijn namelijk aanwijzingen dat de proprioceptie minder gebruikt wordt op een instabiele ondergrond. Prospectief onderzoek naar de effecten van training op proprioceptie van de enkel is noodzakelijk voor meer inzicht hieromtrent. Opvallend was tevens dat in Brumagne’s en Kiers’ experiment een tegengesteld effect te zien was wanneer de rugspieren gevibreerd werden. Het effect van vibratie van rugspieren op de positie van het lichaamszwaartepunt in posterioranterieure richting van de proefpersoon was groter wanneer de proefpersoon op foam stond. Deze resultaten sug30 Sport & Geneeskunde | oktober 2012 | nummer 4 Discussie Revalidatieprogramma’s met ‘proprioceptie’ oefeningen zijn effectief in het verminderen van recidieven van enkelletsel. Dat is opvallend te noemen, omdat de meeste literatuur erop wijst dat perifere proprioceptie niet primair wordt getraind bij dergelijke oefeningen. Als verklaring voor de bevindingen suggereert de literatuur dat de integratie van beschikbare sensorische input dynamisch gereguleerd is om te kunnen adapteren aan de veranderende omstandigheden van de Pagina 29
Pagina 31Interactieve online krant, deze archief of maandblad is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het digitaal bladerbaar maken van e-kranten.
Sport & Geneeskunde nummer 4 | Oktober 2012 Lees publicatie 16Home