Overzichtsartikel Inleiding In de vroege jaren veertig van de vorige eeuw was Karl Theodore Dussik, neuroloog-psychiater waarschijnlijk de eerste clinicus die echografie inzette ten behoeve van diagnostiek. echter pas in de jaren ‘50 nam de klinische toepassing van echografie door toedoen van obstetricus Ian Donald een vlucht met de ontwikkeling van de eerste tweedimensionale direct contact scanner.1 Decennia later vindt dankzij grote vooruitgang op het gebied van beeldtechnologie met sterk verbeterde resoluties en de ontwikkeling van kleuren- en power doppler meer en meer toepassing van echografie plaats in de diagnostiek van klachten van het bewegingsapparaat. In de Engelstalige literatuur wordt steeds gesproken over ‘musculoskeletal ultrasound’, afgekort als MSU. Grote voordelen geassocieerd met echografie zijn namelijk ruime beschikbaarheid, kosteneffectiviteit, veiligheid (geen ioniserende straling of invasieve handelingen) ten opzichte van andere beeldvormende modaliteiten, een superieure spatiale resolutie voor oppervlakkige weke delen en de mogelijkheid tot dynamisch en gericht onderzoek bij gelijktijdige communicatie met de patiënt. Een groot deel van de werkzaamheden van de sportarts betreft diagnostiek en behandeling van tendinomyogene en ligamentaire klachten, waarbij musculoskeletale echografie een toegevoegde waarde heeft / kan hebben. Overzicht van indicatiegebieden voor MSU Oppervlakkig gelegen delen van het bewegingsapparaat zoals pezen, spieren, bursae en botranden zijn goed beoordeelbaar door een echografist die zich op het bewegingsapparaat heeft toegelegd.2,3,4 dere toepassingsgebieden van echografie voor de sportgeneeskunde worden hierna besproken. MSU bij tendinopathie In het model van Cook5 wordt het pathofysiologische proces van tendinopathie ingedeeld in drie stadia die ook echografisch van elkaar zijn te onderscheiden. Er is overigens wel een continuïteit tussen de stadia, dat wil zeggen dat er ook sprake is van enige mate van overlap tussen de stadia. Ook kunnen verschillende stadia naast elkaar voorkomen. Toevoegen of verminderen van belasting is de primaire stimulus welke de pathologie zal doen verschuiven; reductie van peesbelasting zal in de regel leiden tot een lager stadium van tendinopathie. In het laatste stadium van peesdegeneratie zal reversibiliteit minder waarschijnlijk zijn. Echodiagnostiek is met name gevoelig bij oppervlakkig gelegen structuren. Dit komt door de hoge spatiale resolutie en de vergelijkende en dynamische potenties van echografie. Een aantal bijzonIndeling volgens Cook I Reactieve tendinopathie Verondersteld wordt dat reactieve tendinopathie ontstaat door acute tractie of overbelasting (bv. compressie), resulterend in een kortstondige adaptieve en relatief homogene verdikking van een deel van de pees. De pees kan hierbij herstellen naar normaal als de overbelasting adequaat gereduceerd wordt of als er meer tijd is tussen de belastingprikkels. Beeldvorming: De pees is spoelvormig verdikt en de diameter is vergroot op zowel MRI als MSU. Echografisch zijn er intacte collageenvezels zichtbaar met diffuse hypo echogeniciteit tussen de intacte collageen structuren. MRI zal geen of een minimaal verhoogde signaal intensiteit laten zien in dit eerste stadium. De aspectverandering van het peesmateriaal wordt met name veroorzaakt door de toename van vocht in de proteoglycanen (figuur 1). II Dysfunctioneel peesherstel (Tendon dysrepair) In dit stadium is een poging tot peesherstel gaande conform het eerste stadium, echter met een grotere matrix verstoring. Er is een toename te zien van cellen met name chondrocyten en myofibroblasten, welke resulteren in een forse toename van eiwit productie (proteoglycanen en collageen). Beeldvorming: De beeldvorming wordt bepaald door fors toegenomen matrix desorganisatie, Met MSU valt een discontinuïteit van collageen vezels op en zijn er kleine hypo echogene gebiedjes. Er is middels kleuren- of powerdoppler een toegenomen vasculariteit zichtbaar. Figuur 1. (A) Echobeeld van een verdikte patellapees met intacte collageen vezels. (B) Histopathologisch beeld van reactieve tendinopathie/dysfunctioneel peesherstel. Er is een toegenomen aantal cellen met toegenomen grond substantie (licht blauw). III Degeneratieve tendinopathie In dit stadium worden gebieden van acellulariteit beschreven, waarbij grote gebieden van de matrix zijn gedesorga14 Sport & Geneeskunde | april 2014 | nummer 2 Pagina 13

Pagina 15

Interactieve digitale vakblad, deze maandblad of uitgave is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het converteren naar een digitale publicatie van egidsen.

Sport & Geneeskunde nummer 2 | April 2014 Lees publicatie 29Home