Sportmedische praktijk Catecholaminerespons en moeheid bij de ziekte van Addison Een case studie Door: R. Rozenberg, A.H. van den Meiracker, E.J.G. Sijbrands, H.J. Stam, S.F.E. Praet Samenvatting Vermoeidheid is de belangrijkste klacht van (behandelde) Addisonpatiënten. Mogelijk hangt dit samen met een afwijkende catecholaminerespons. Twee Addisonpatiënten zonder (A) en met (B) moeheidsklachten ondergingen beide een maximale inspanningstest. In rust, op de anaerobe drempel en tijdens maximale inspanning werd de adrenaline-, noradrenaline- en lactaatconcentratie bepaald. De adrenalinerespons was afwezig in beide patiënten. De noradrenalinerespons was in patiënte A zeer uitgesproken vergeleken met patiënte B (6217 vs. 1070 pg/ml). Er was geen duidelijk verschil in lactaatspiegels. Patiënte B kreeg een proefbehandeling met een b2agonist (salbutamol 300 mcg subcutaan) waarop zij een sterke orthostatische hypotensie ontwikkelde. Deze case studie suggereert dat moeheid bij Addisonpatiënten mogelijk wordt veroorzaakt door een relatief geringe noradrenalinerespons tijdens inspanning. Indien noradrenaline het adrenalinetekort zou kunnen compenseren, dan kan een b2-agonist een zinvolle aanvulling van de suppletietherapie zijn. Deze uitbreiding van de behandeling bleek echter ongeschikt, doordat het een sterke orthostatische hypotensie veroorzaakte. Trefwoorden: Addison, adrenaline, noradrenaline, inspanning genen aan (zona reticularis). Aldosteron heeft een antidiuretische werking door stimulatie van de natrium- en waterretentie in de distale tubuli van de nieren. Aldosteronspiegels stijgen tijdens inspanning als gevolg van vochtverlies. Cortisol, ook wel het “stresshormoon” genoemd, beperkt de gevolgen van zware fysieke of mentale stress. Het stimuleert 1) het vrijmaken van energie via lipolyse, glycogenolyse en eiwitafbraak; 2) immunosuppressie en 3) versterking van het effect van catecholamines, glucagon en groeihormoon. Inspanning boven de drempel van 60% VO2max veroorzaakt een stijging van cortisolwaarden, terwijl training een stijging van de basale cortisolwaarden veroorzaakt.3 Inleiding De ziekte van Addison is een zeldzame aandoening waarbij de hormoonproductie in de bijnierschors gestoord is. Het aantal patiënten wordt geschat op 3-10 per 100.000.1 De Nederlandse vereniging voor Addison en Cushing patiënten (NVACP) gaat uit van circa 1000 patiënten in Nederland.2 De bijnierschors De bijnier bestaat uit het bijniermerg (medulla) en de bijnierschors (cortex). De bijnierschors is verantwoordelijk voor de exclusieve productie van de hormonen aldosteron (zona glomerulosa) en cortisol (zona fasciculata). Daarnaast maakt de bijnierschors naast de gonaden ook andro32 Sport & Geneeskunde | juli 2014 | nummer 3 Het bijniermerg De in het bijniermerg geproduceerde catecholamines adrenaline en noradrenaline veroorzaken een “flight or fight” reactie. Dit is een gecombineerde actie van het endocrien systeem en het sympatisch zenuwstelsel. Het endocriene deel van het bijniermerg is verantwoordelijk voor vrijzetting van adrenaline. De chromaffiene cellen van het bijniermerg produceren ook een kleine hoeveelheid noradrenaline, maar noradrenaline komt vooral vrij vanuit de sympathische zenuwuiteinden. De vrijmaking van adrenaline is de eerste reactie op een inspanning, vaak zelfs als anticipatie op de inspanning. Pagina 31

Pagina 33

Interactieve digi-archief, deze nieuwsbrief of lesboek is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het van papier naar digitaal converteren van internet kranten.

Sport & Geneeskunde nummer 3 | juli 2014 Lees publicatie 32Home