De ziekte van Addison Wanneer de bijnierschors onvoldoende functioneert wordt dit de ziekte van Addison genoemd. De insufficiëntie kan worden veroorzaakt door infecties, tumoren, bloeding en congenitale aandoeningen, maar meestal (±70%) is auto-immuniteit de oorzaak. De ziekte kan ontstaan op elke leeftijd.1 Onbehandeld is de ziekte van Addison levensbedreigend omdat het onder andere resulteert in orthostatische hypotensie, hyperkaliëmie en hyponatriëmie door het aldosteron tekort. Het gebrek aan cortisol kan leiden tot een zogenaamde Addison crisis met ernstige hypotensie, braken, diarree en afname van het bewustzijn als gevolg van een trauma, ziekte of zware mentale stress. Een Addison crisis kan onbehandeld binnen 24 uur tot de dood lijden. Een klinisch relevant androgeen tekort is niet altijd aanwezig aangezien de androgeenproductie in de gonaden blijft bestaan. De ziekte van Addison is niet te genezen maar wel te behandelen met substitutie therapie voor aldosteron, cortisol en androgenen. Androgenen kunnen worden gesuppleerd d.m.v. het bijnierhormoon De-hydro-epi-androsteron (DHEA), een precursor van testosteron. Derhalve is androgeen suppletie voornamelijk bij mannen geïndiceerd. Klachten bij behandelde addisonpatiënten Ondanks adequate substitutie van de bijnierschorshormonen klaagt het overgrote deel (85-99%) van de patiënten over moeheid en spierzwakte.2-4 Moeheid is verreweg de meest voorkomende klacht van Addison patiënten en de belangrijkste oorzaak van de beperking van kwaliteit van leven.2 In diermodellen gaat het wegnemen van het bijniermerg gepaard met een significante daling in duuruithoudingsvermogen.5-9 lerend effect op het enzym phenyl-N-methyltransferase (PNMT), noodzakelijk voor de productie van adrenaline uit noadrenaline in de medullaire chromaffiene cellen.16-18 CorOndanks het subjectieve gevoel van moeheid laten de beschikbare kleine studies naar duur- en krachtvermogen in addisonpatiënten tegenstrijdige resultaten zien.3,10-13 Voor de onmiskenbare moeheidsklachten als gevolg van de ziekte van Addison is de oorzaak onbekend. Er zijn verschillende hypotheses voorgesteld zoals 1) elektrolytdisbalans t.g.v. de gestoorde aldosteronfunctie, 2) stoornissen in het eiwitmetabolisme, 3) geassocieerde auto-immuun aandoeningen die bij de meeste patiënten aanwezig zijn zoals hypothyreoidie of reumatische aandoeningen.14 De meest onderzochte hypothese is adrenaline deficiëntie als oorzaak van de moeheid.12,13,15 Adrenalinedeficiëntie bij addisonpatiënten Naast de eerder genoemde endocriene effecten heeft het glucocorticosteroid cortisol ook een paracrien effect. Het in de bijnierschors geproduceerde cortisol heeft een stimutisolsuppletietherapie herstelt de endocriene functie in addisonpatiënten, maar resulteert niet in een voldoende hoge cortisolspiegel in het bijniermerg om een normale PNMT-functie en dus normale adrenalinespiegels te induceren.3,10,15,16,18 Er wordt aangenomen dat het nagenoeg volledig ontbreken van adrenaline bij addisonpatiënten deels wordt gecompenseerd door noradrenalinevrijzetting uit de sympathische zenuwen. De productie van noradrenaline lijkt normaal te verlopen bij de ziekte van Addison.3,10,15,16,18 Het ontbreken van adrenaline in dierstudies resulteert in een afname van de b2-geinduceerde glycogenolyse in de spieren met als gevolg lagere lactaatwaarden en een verminderd duuruithoudingsvermogen (figuur 1).5-9,19,20 De b2-receptor is gevoeliger voor adrenaline dan voor noradrenaline. In, ratten kan noradrenaline de reductie in b2-stimulatie niet compenseren. In het beperkt beschikbaar menselijk onderzoek nummer 3 | juli 2014 | Sport & Geneeskunde 33 Figuur 1. Hypothetische model voor de oorzaak van verminderde inspanningscapaciteit bij de ziekte van Addison. Het ontbreken van adrenaline bij addisonpatiënten zou de snelle glycogenolyse in de spier beperken. Hierdoor is tijdens inspanning de spier afhankelijk van de trage glycogenolyse in de lever. In ratmodellen komen de resultaten overeen met het gepresenteerd model. In menselijke studies is deze hypothese niet bevestigd. Pagina 32
Pagina 34Scoor meer met een online winkel in uw sportbladen. Velen gingen u voor en publiceerden onderwijscatalogussen online.
Sport & Geneeskunde nummer 3 | juli 2014 Lees publicatie 32Home